Otyłość -E66 (ICD-10) jest chorobą charakteryzującą się nadmierną zawartością tkanki tłuszczowej w organizmie, będącą konsekwencją dodatniego bilansu energetycznego, do którego dochodzi, kiedy więcej energii jest dostarczanej niż spalanej przez organizm. Jest chorobą przewlekłą, mającą tendencje do nawrotów, a nie leczona, niesie ryzyko rozwoju kolejnych powikłań. Badania naukowe dowodzą, iż otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia ponad 2000 różnych chorób. U osób otyłych znacznie częściej rozwijają się takie choroby jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, zawał serca, udar mózgu, choroba zwyrodnieniowa stawów a nawet niektóre choroby nowotworowe ,w tym rak jelita grubego i rak piersi. Otyłość upośledza płodność zarówno u kobiet i mężczyzn oraz wpływa na samopoczucie, przyczyniając się do powstawania depresji. Otyłość niekorzystnie oddziałuje na wszystkie układy i narządy w organizmie, znacząco pogarsza jakość życia i może w konsekwencji skrócić jego długość.
Pacjent z otyłością wymaga kompleksowego leczenia zespołu multidyscyplinarnego, w skład którego wchodzą min: lekarz specjalista-diabetolog, kardiolog, endokrynolog, dietetyk kliniczny, psycholog, psychiatra.
Diagnozę otyłości w pierwszej kolejności należy rozpocząć od przeprowadzenia: wywiadu lekarskiego,żywieniowego, badania fizykalnego oraz wykonania badań laboratoryjnych i pomiarów antropometrycznych. Pomocne będzie również obliczenie wskaźników BMI (stosunek wagi do wzrostu) oraz WHR (stosunek obwodu talii do obwodu bioder).
Najdokładniejszą metodą na określenie, czy zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie jest prawidłowa, czy też występuje nadwaga/otyłość, jest przeprowadzenie analizy składu ciała metodą bioimpendacji elektrycznej (BIA - Bioelectrical Impedance Analysis) za pomocą specjalnego analizatora, którego elektrody wysyłają prąd o niskim natężeniu elektrycznym. W badaniu tym wykorzystuje się fakt, że poszczególne tkanki organizmu zawierają mniej lub więcej wody i w związku z tym w różnym stopniu przewodzą elektryczność. W czasie badania mierzona jest ilość tkanki mięśniowej, tłuszczowej, tkanki wisceralnej (brzusznej), całkowita zawartość wody w organizmie, masa kości oraz wiek metaboliczny. Badanie to można wykonać np. w gabinecie dietetyka klinicznego, jest ono całkowicie bezpieczne i bezbolesne. Nie wykonujemy go jedynie u kobiet w ciąży, a także u osób z wszczepionym rozrusznikiem czy metalowymi implantami.
Leczenie otyłości
Leczenie otyłości pierwszej kolejności należyrozpicząć od modyfikacji stylu życia poprzez wprowadzenie lub zwiększenie dodatkowej, regularnej aktywności fizycznej. Aby zredukować nadmierną masę ciała, należy w świetle aktualnych wytycznych wprowadzić 300 minut tygodniowo aktywności o umiarkowanej intensywności (czyli ok 45 minut codziennie). Dodatkowo konieczne są zmiany w sposobie żywienia, a więc wprowadzenie ograniczeń kcal, sięganie po jak najmniej przetworzone produkty o niskim indeksie glikemicznym oraz dbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu. Ważną rolę w procesie redukcji masy ciała jest też prawidłowy stan mikrobioty jelitowej, dlatego warto przynajmniej przynajmniej na początku terapii rozważyć dodatkową suplementację probiotykami.
Jeśli podjęcie tych podstawowych kroków jest nie wystarczające, lekarz prowadzący może rozważyć wprowadzenie dodatkowo leczenia farmakologicznego. Najpopularniejsze leki stosowane w leczeniu otyłości to min. blokujące wchłanianie tłuszczu inhibitory lipazy → Orlistat (Xenical), leki złożone zawierające w składzie naltrexon i bupropion (Mysimba) oraz aktualnie najczęściej stosowane, długodziałające analogi ludzkiego glukagonadopodobnego peptydu (GLP-1) → Liraglutyd (Saxenda) i Semaglutyd (Ozempic). Warto zaznaczyć, iż dowody kliniczne na utrzymanie zredukowanej masy ciała mają właśnie te dwa ostatnie: liraglutyd i semaglutyd. Ponadto skutecznie opóźniają one rozwój cukrzycy 2 typu, poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę oraz obniżają ciśnienie krwi.
Bywa i tak, że modyfikacja stylu życia w połączeniu z leczeniem farmakologicznym nie daje oczekiwanych rezultatów w postaci redukcji tkanki tłuszczowej. Pozostaje wtedy chirurgiczne leczenie otyłości dające najskuteczniejsze długoterminowe efekty. Ograniczenie pojemności żołądka stwarza doskonałe możliwości redukcji masy ciała u osób z otyłością olbrzymią, jednak o skuteczności przeprowadzonego zabiegu, w dużym stopniu decyduje właściwie przeprowadzona edukacja żywieniowa, stąd ważna jest opieka dietetyka klinicznego zarówno przed jak i po operacji bariatrycznej. → na czym polega postępowanie dietetyczne przed i po zabiegu w kolejnym artykule.
mgr Justyna Moruń, dietetyk kliniczny
Nie czekaj! Już dziś zarezerwuj wizytę u jednego z naszych specjalistów dietetyków, wybierz szybki, dogodny dla Ciebie termin wideo-konsultacji bądź wizyty w gabinecie.
