Cukrzyca jest grupą chorób o bardzo różnorodnym przebiegu. To jak cukrzyca się objawia zależy od jej typu i wieku pacjenta. Na nasze samopoczucie mogą też wpływać choroby współistniejące. U dorosłych osób najczęściej rozpoznajemy cukrzycę typu 2, która wynika z oporności tkanek obwodowych, między innymi mięśni i tkanki tłuszczowej, na działanie insuliny oraz z nieprawidłowego funkcjonowania komórek beta trzustki. Cukrzyca typu 2 stanowi około 90% przypadków choroby u osób dorosłych.
Natomiast do rozwoju cukrzycy typu 1 prowadzi nieodwracalne zniszczenie komórek β wysp Langerhansa w trzustce. Jest to choroba autoimmunologiczna (proces destrukcji własnych komórek). Może się rozwinąć w dowolnym momencie życia (od urodzenia do starości). Im młodszy pacjent, tym większe prawdopodobieństwo burzliwych objawów klinicznych w momencie rozpoznania. Po 35 r.ż. proces autoimmunologiczny przebiega wolniej niż u osób młodszych, stąd objawy kliniczne mogą być mniej charakterystyczne, a ich rozwój znacznie wolniejszy.
Klasycznymi objawami cukrzycy w momencie zachorowania będą:
- oddawanie dużej ilości moczu (objaw poliurii),
- zwiększone pragnienie (polidypsja),
- zwiększone łaknienie (polifagia) oraz
- niezamierzona utrata masy ciała.
Takie objawy będą miały głównie osoby z cukrzycą typu 1. Wówczas pojawią się one nagle i dość szybko będą narastały. Wymagają pilnego kontaktu z lekarzem. W cukrzycy typu 1 pacjent może mieć w momencie rozpoznania tzw. kwasicę ketonową. Jest to ostre powikłanie cukrzycy, stan zagrożenia życia, wynikający z braku produkcji insuliny. Objawiać się zwykle będzie nudnościami, wymiotami, bólami brzucha, pogorszeniem kontaktu (czyli zaburzeniami świadomości) oraz przyspieszonym oddechem. Pacjent wymaga wówczas przyjęcia do szpitala i natychmiastowego leczenia. Kwasica rozwinie się częściej u osób młodszych oraz wtedy gdy zbagatelizujemy wcześniejsze klasyczne objawy cukrzycy.
W cukrzycy typu 2 objawy zwykle nie będą tak charakterystyczne i mogą trwać długo zanim pojawi się bardzo wysoki poziom cukru (glikemii). Pacjent może odczuwać / zgłaszać:
- zmęczenie
- pogorszenie widzenia
- zakażenia bakteryjne i grzybicze skóry i błon śluzowych
- przedłużone gojenie się ran
- infekcje dróg moczowych, infekcje ginekologiczne
Cukrzyca typu 2 jednak często przez miesiące lub nawet lata nie daje istotnych objawów (PRZEBIEGA BEZOBJAWOWO!). Dlatego powinniśmy regularnie badać stężenie glikemii na czczo, aby wcześnie rozpoznać ewentualne nieprawidłowości. Należy badać cukier na czczo w laboratorium co roku jeśli: nasi rodzice lub rodzeństwo mają cukrzycę, jeśli chorujemy na choroby serca (mieliśmy zawał lub udar), mamy nadciśnienie lub podwyższone stężenie cholesterolu, a także jeśli mamy nadwagę lub otyłość. U kobiet kontrola cukru raz w roku jest wskazana jeśli miały cukrzycę w ciąży lub urodziły dziecko o masie urodzeniowej powyżej 4kg.
Jeśli nie rozpoznamy cukrzycy typu 2 odpowiednio wcześnie może się zdarzyć tak, iż zostanie ona rozpoznana kiedy da już znać o sobie w postaci powikłań przewlekłych np. bólów nóg, owrzodzeń na stopie, zawału lub pogorszenia funkcji nerek.
Jak rozróżnić cukrzycę typu 1 i 2? Nie zawsze jest to proste i wymaga zwykle dodatkowych specjalistycznych badań laboratoryjnych (oznaczenia miana przeciwciał przeciw antygenom trzustki). Ostateczne rozpoznanie stawia lekarz, zwykle diabetolog. Jednak gwałtownie narastające pragnienie, wielomocz i chudnięcie sugerują cukrzycę typu 1. Za tym rozpoznaniem przemawia też młodszy wiek, brak otyłości oraz obecność innych chorób o podłożu autoimmunologicznym, np. niedoczynności tarczycy. Rozpoznanie cukrzycy typu 1 oznacza konieczność pilnego włączenia w leczeniu insuliny. Natomiast cukrzyca u bliskich, otyłość, nadciśnienie tętnicze i podwyższony cholesterol oraz przebycie zawału serca lub udaru mózgu sugerują cukrzycę typu 2. Zazwyczaj klasyczne objawy cukrzycy nie są tak nasilone w cukrzycy typu 2, gdyż glikemia jest zwykle niższa.
Trzeba pamiętać, że cukrzyca może wystąpić również w chorobach trzustki, np. po ostrym zapaleniu lub w przebiegu zapalenia przewlekłego lub raka trzustki. Będzie musiała być leczona insuliną. Po ostrym zapaleniu trzustki należy zwracać uwagę na typowe objawy cukrzycy i okresowo mierzyć cukier. W razie wystąpienia objawów zgłosić się do lekarza.
Są też typy cukrzycy o podłożu genetycznym. Jest to cukrzyca nazywana cukrzycą monogenową. Myślimy o niej przede wszystkim u osób, które mają wielu bliskich z cukrzycą w kilku pokoleniach. Zwykle taka cukrzyca jest rozpoznawana u młodej dorosłej osoby, nieotyłej. Podejrzenie cukrzycy monogenowej wymaga wykonania specjalistycznych badań genetycznych.
prof. dr hab. Aleksandra Araszkiewicz
PAMIĘTAJ:
- Klasyczne objawy cukrzycy (wielomocz, nadmierne pragnienie, chudnięcie) z reguły świadczą o braku wydzielania insuliny. PRAWDOPODOBNIE JEST TO CUKRZYCA TYPU 1. KONIECZNIE ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA.
- CUKRZYCA TYPU 2 CZĘSTO PRZEBIEGA BEZOBJAWOWO. Badaj regularnie cukier raz w roku jeśli masz czynniki ryzyka.
Nie czekaj! Już dziś zarezerwuj wizytę u jednego z naszych specjalistów diabetologów, wybierz szybki, dogodny dla Ciebie termin.
